در این مقاله کنار شما پدر و مادر دغدغه‌مند هستیم تا ابتدا با یادآوری اهمیت کتابخوانی در نوجوانی و تاثیر آن بر آینده فرزندتان، سپس طرح ایده‌هایی خلاقانه برای تشویق او به سمت کتاب ها و در آخر معرفی کتاب های مناسب این سنین به شما کمک کنیم.
درست است که نقش والدین برای نوجوانان به تدریج در حال کمرنگ شدن است تا آن‌ها بتوانند راه خودشان را پیدا کنند اما شما در مقام والد برای کتابخوانی فرزندتان هنوز نقشی مهم را ایفا می‌کنید. شما به فرزند خود کمک می‌کنید تا کتاب هایی را پیدا کند که دوستشان خواهد داشت. بعضی اوقات نیز نقشتان این است که بدانید چرا خواندن را متوقف کرده است و یا اندازه‌ای که باید کتاب نمی‌خواند.
شما در مسیر کتابخوانی کنار او هستید، به او کمک می‌کنید و ترغیب و تشویقش می‌کنید.
اگر فرزندتان هنوز کودک است ولی برای کتابخوانی او دغدغه دارید از این مقاله شروع کنید:
«چگونه یک کودک کتابخوان تربیت کنیم»
راهنمای مطالعه:
اهمیت یادگیری و مطالعه در نوجوانی
عشق به مطالعه دروازه‌ی دنیای یادگیری، فرهنگ و اندیشه را به روی نوجوانان می‌گشاید. بسیاری از افراد کتابخوان از نوجوانی به عنوان دوره‌ای یاد می‌کنند که به شدت در کتاب ها غوطه‌ور بوده‌اند. در این دوران نوجوان کتاب می‌خواند تا بداند چه کسی است و در کجای جهان قرار دارد. ادبیات می‌تواند الگوهای زندگی، قهرمانان و ضدقهرمانان را در اختیار او قرار دهد. در کل سال‌های نوجوانی زمان بسیار خوبی است تا در آن امید به آینده را در کتاب ها جست‌وجو کنیم.
در این دوره، شماری از نوجوانان به خواندن کتاب علاقه نشان نمی‌دهند. حتی آن‌ها که در کودکی کتابخوان بوده‌اند. دیدن تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری برای آن‌ها بسیار جالب‌تر از خواندن کتاب است. از آنجا که سن نوجوانی به خودی خود مشکلات روحی ویژه‌ای را نیز به همراه می‌آورد، کار شما در این زمینه دشوارتر است.
اما اگر شیوه‌های علاقه‌مند کردن نوجوانان 13 سال به بالا به مطالعه و راهکارهای عملی در این زمینه را بدانید می‌توانید او را به سمت دنیای کتاب ها ببرید:
ایده‌هایی برای تشویق نوجوان به کتاب
اول مرا بشناس!
نوجوانان در دوره‌ای حساس از عمر قرار دارند که همه ویژگی‌ها و خلقیاتشان را منحصر به فرد می‌کند؛ بنابراین شناخت و درک نوجوانتان اولین مرحله برای ورود به دنیایش و راهنمایی اوست.
برای تشویق نوجوان به کتابخواندن لازم است که شما هم با روحیات و علاقه خاص او آشنا باشید و از سوی دیگر با آشنایی از کتاب های مناسب و در عین حال جالب برای این گروه سنی، راه‌هایی را برای تشویق آن‌ها به خواندن بیابید.
چالشی که تبدیل به فرصت می‌شود
وقتی می‌بینید فرزندتان جذب کتابی می‌شود که از آن مطمئن نیستید، لحظه سخت و پیچیده‌ای است. قبل از هرچیز، به آن به دیده‌ی فرصتی برای ایجاد گفت‌وگوی عمیق نگاه کنید. سوالات بسیاری بپرسید. البته طوری که نشان بدهید با این کار او مشکل ندارید اما درباره احساسات خود صریح صحبت کنید. شاید پیچیدگی پاسخ او شما را شگفت زده کند. مطمئنا این فرصتی برای یک گفت‌وگوی واقعی و مهم با اوست و او در عین احساس امنیت، متوجه چیزهای بسیاری خواهد شد و شما هم بهتر او را درک می‌کنید.
موضوع‌هایی که نوجوانان به خواندن آن علاقه نشان می‌دهند، معمولاً باعلاقه و سلیقه شما بسیار متفاوت است. در انتخاب موضوع سختگیر نباشید و تلاش شما بر این باشد که آن‌ها کتاب بخوانند تا هر چه بیشتر به کتابخوانی عادت کنند. موضوع کتاب ها به‌مرور زمان دگرگون می‌شود.
اجازه دهید تنها بخوانند
اگر نوجوان شما پشت کتابی قایم می‌شود و نمی‌خواهد درباره آن صحبت کند، اخم نکنید و نگران نباشید. راحتش بگذارید.
شب فیلم برگزار کنید
فیلم‌های موفق بسیاری برگرفته از کتاب ها برای مخاطب نوجوان وجود دارد. اول کتابش را به او بدهید تا بخواند و وقتی تمام شد با هم به تماشای فیلم آن بنشینید.
به عضویت باشگاه کتاب درآیید
نوجوانان عاشق ارتباط با هم سن و سالان خود هستند. پس یکی از بهترین مشوق‌های آنان می‌تواند پیوستن به گروهی از کتابخوان های هم سن باشد که از خواندن گروهی لذت می‌برند و درباره هر کتاب با هم گفت‌وگو می‌کنند.
درمورد کتاب ها گفت‌وگو کنید
به طور منظم از فرزند نوجوان خود با لحنی صمیمی بپرسید چه چیزی را مطالعه می‌کند، چه برای مدرسه چه برای لذت بردن. هنگام شام با همسر و فرزندان خود درباره آنچه می‌خوانید صحبت کنید. با این روش بلوغ و پختگی نوجوان خود را تایید کنید و حتی اگر کتابی نخوانده باشد از پرسش‌ها و مشارکت او استقبال کنید.
کتاب های مناسب نوجوانان
کتاب هایی که نوجوانان ۱۳ سال به بالا دوست دارند
نوجوانان در این دوران شروع به تعریف و دریافت موضوع‌ها و عملکردهایی می‌کنند که آن‌ها را بی‌همتا و متمایز می‌کند و تلاش دارند دریابند در کجای جهان ایستاده‌اند. برایشان رمان‌هایی را انتخاب کنید که در آن شخصیت نوجوان داستان با مسائل بلوغ و بزرگ‌سالی روبه‌روست.
نوجوانان، بیشتر اوقات مراجع قدرت را زیر سؤال می‌برند. برایشان رمان‌های کلاسیک و مدرن در رابطه با مسائل مهم اجتماعی انتخاب کنید.
کتاب هایی را در اختیارشان بگذارید که به شما امکان می‌دهند درباره موضوعی ویژه باهم گفت‌وگو و تبادل‌نظر کنید، کتاب هایی درزمینه اساطیر یا داستان‌های علمی- تخیلی.
نوجوانان، پیوسته به آینده، اینکه می‌خواهند چه بخوانند، چه‌کاره شوند و… فکر می‌کنند. برایشان کتاب هایی انتخاب کنید که مجموعه گسترده‌ای از امکانات و تجربه‌ها را دریابند.
کدام ژانر؟
با نوجوان خود صحبت کنید که کدام ژانر برایش بیشترین جذابیت را دارد و به او کمک کنید آن کتاب ها را پیدا کند؛ حتی اگر ژانر وحشت یا عاشقانه را دوست دارد نگران نباشید. مهم این است که فرزند شما برای تجربیات نزیسته‌اش سراغ کتاب می‌رود. این باعث می‌شود که در آینده نیازهای آموزشی خود را نیز از کتاب ها تامین کند. ضمن این که کتاب های بسیار خوبی در ژانر عاشقانه و یا وحشت وجود دارند که می‌توانند بسیار الهام‌بخش باشند. بنابراین توصیه می‌کنم خودتان به دنبال کتاب های مناسب ژانر مورد‌علاقه فرزندتان باشید و ابتدا نقدو‌بررسی‌های آن‌ها را در اینترنت بخوانید.
تنوع زیاد
نوجوان بهتر است با طیف وسیعی از نویسندگان و سبک‌ها و شخصیت‌های متنوع کتاب ها آشنا و بهره‌مند شود.
دروازه ورود: داستان‌های علمی تخیلی
همه نوجوانان از نگارش، تخیل و درون‌مایه‌های اجتماعی بهترین داستان‌های علمی تخیلی استقبال می‌کنند. حتی اگر داستان علمی (داستان‌هایی که جنبه علمی آن بیشتر از تخیلی و فانتزی است) مورد علاقه نوجوانان نباشد، خودتان آن را به او توصیه کنید مخصوصا او را با نویسندگان بزرگی همچون ژول ورن و آیزاک آسیموف آشنا کنید.
بیوگرافی‌ها
نوجوانان درگیر هویت و جایگاه خود در جهان هستند؛ بنابراین خاطرات و زندگی‌نامه می‌توانند بهترین منابع انگیزشی باشند. اگر فرزندتان به رایانه علاقه دارد، زندگی‌نامه استیو جابز را به او پیشنهاد کنید. منابع برای طرفداران ورزش و تاریخ هم زیاد است. البته بهتر است زندگی‌نامه افرادی را پیدا کنید که میراث قومی یا نژادی یا مذهبی مشترکی با فرزند شما دارند. یک نوجوان دوست دارد درباره افرادی بخواند که شبیه او هستند.
کتاب مناسب در زمان مناسب
همه می‌دانند که یک دانش‌آموز هفتم سیزده ساله و یک دانش‌آموز دهم شانزده ساله طبیعت و غریزه و خصوصیات بسیار متفاوتی دارند و گرچه برخی از کتاب ها برای هردوی آن‌ها عالی هستند اما سایر کتاب ها واقعا مناسبشان نیستند. بهتر است شما پیگیر فرزند خود باشید تا بدانید چه کتاب هایی برایش مناسب اند. می‌توانید از کارشناسان یا کتاب فروش‌های باسواد هم بخواهید که در این زمینه کمکتان کنند.
معرفی چند نمونه کتاب برای نوجوانان 13 سال به بالا:
هستی / فرهاد حسن زاده / کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
مجموعه بردیا و گولاخ‌ها / مهدی رجبی / نشر افق
35 کیلو امیدواری / آنا گاوالدا / ترجمه آتوسا صالحی / نشر افق
بخشنده / لوئیس لوری / ترجمه کیوان عبیدی / نشر چشمه
مجموعه پسری که دور دنیا را رکاب زد / نشر اطراف
ته خیار و شما که غریبه نیستید / هوشنگ مرادی کرمانی
مجموعه تاریخ ترسناک / نشر افق
شگفتی / آر جی پالاسیو / ترجمه پروین علی پور / نشر افق
اسم من میناست و عاشق شبم / دیوید آلموند / ترجمه مریم رفیعی / نشر ایران بان
کتاب های شعر عرفان نظرآهاری
اختراع هوگو کابره( رمان تصویری) / نشر افق
